8 Ekim 2010 Cuma

Matbaacılığın Kısa Tarihi

Bilindiği gibi matbaa Johann Gutenberg tarafından icat edilmiştir. Gutenberg tek tek metal harflerle yüksek baskı tekniğini geliştirmiş. Gutenberg’in bu buluşundan sonra matbaacılık yaygın ve hızlı gelişen bir sektör olmuştur.


Matbaanın ilk kez kullanılması Uzakdoğu’da başlamıştır. Bilinen ilk baskı 8. yüzyılda Japonya’da yapılmıştır. İmparatoriçe Shotoko, Budizm’in kutsal metinlerini Sanskrit dilinde Çin alfabesiyle bastırmıştır.
İlk kez tek tek harfler dökerek baskı yapmayı Pi Sheng adında bir Çinli denemiştir. Pi Sheng porselenden harfler kullanarak matbaanın gelişimine mükemmel bir hız kazandırmıştır. Ancak çok harfli Çin alfabesinde tektek harfler kullanarak baskı yapma nedeni hala anlaşılamamıştır.
Matbaa Çinlilerden Uygurlara geçmiştir. Tun-Huang mağarasındaki buluntular Uygurların [9. yüzyıl] dan itibaren baskı yaptığını göstermektedir.
Avrupa’da matbaacılık özellikle 15. yüzyılda gelişme göstermiştir. Avrupa’da matbaacılığın üssü Hollanda olmuştur. Buradaki basım tekniği hattatlarca yazılan tahta kalıplarla yapılmaktaydı. Kalıplar hakkaklarca kazınarak üretilmekteydi. Harlem kentinde ilk kez tek tek harflerle baskı denemelerini 1430 yılında Lourens Janszoon Coster’in yaptığı sanılmaktadır.
Johann Gutenberg ise çırağı Fust ile birlikte Mainz şehrinde metal harflerle basım tekniğini uygulamıştır. Gutenberg bu çalışmalara bilgi ve birikimlerini, Fust ise sermayesini katmıştır. İlk çalışmaları olan 42 satırlık İncil’i 1455 yılında basmışlardır. Fust ve Gutenberg işlerin yolunda gitmemesi neticesinde ortaklıklarına son vermiştir. 1462’de Nassau başpsikoposunun askerleri Mainz şehrine saldırmış, kaçan basımcılar Avrupa’nın her yanına dağılmıştır.
20. y.y. ın başlangıcında Gutenberg den yaklaşık 450 yıl sonra, Caspar Hermann ve Ira Washington Rubel ofset baskıyı keşfetti ve böylece ticari baskı teknolojisini tamamen değiştirdi.
Baskı olmayan bir dünya nasıl olurdu? Sabah okuduğumuz gazete, yeni bir filmin reklamını yapan afiş, restoranttaki menü, sahilde okuduğumuz roman.
Basılı ürünler seri üretilen ve her yerde karşımıza çıkan ürünlerdir. Üretim metodları yüzyıllardır en iyiye gidecek şekilde geliştirilmiştir - ofset baskıda olduğu gibi.
Ortaçağlarda keşişlerin dini ve tarihi yazıları elle kaydetmeleri yıllar sürerdi. Kitaplar ve her türlü yazılmış metin seçilmiş ve üst sınıflardaki insanlar için bir lüks olarak bilinirdi. 1460'ta Johannes Gutenberg bu durumu tamamen değiştirdi. Taşınabilen hurufatla letterpress baskıyı icat etmesiyle medya tarihinde yeni bir sayfa açtı. Avrupa nüfusunun büyük bölümüne daha iyi eğitim olanakları sağlayan kitap basımıyla bu buluş toplumun evrimini yarattı. Yüksek adetlerde basılan politik ve dini broşürler de birçok devrimi ateşleyecek güç olarak kendini gösterdi. 




Uzun bir süre, letterpress baskı önde gelen üretim metodu oldu. Gutenberg'in buluşu yüzyıla uzanan sürede geliştirildi ve sonunda teknolojik gelişmelerle beraber tamamen otomatik ve mekanik yöntemlerle baskıya dönüştürüldü. Bütün bu teknolojik gelişmelere rağmen Gutenberg'in basit kuralı hala geçerli: Harfler metin sıralarını oluşturur, sıralar daha sonra bir çerçeveye oturtulur. Mürekkepli tabaka press edilip sonsuz çoğaltabilinecek basılı tabakayı oluşturur.






Hiç yorum yok: