Mizanpaj’a ilgili olarak onu anlatan bir çok tanımlama ortaya atılmıştır. Yeri, konumu ve belirli kuralları olması nedeniyle en uygun şekliyle mizanpajı kısaca aşağıdaki gibi anlatabiliriz;
Kağıt üzerinde belirlenmiş bir alanın, yazı resim, fotoğraf ve grafiklerle, belirli kurallar çerçevesinde düzenlenmesi işlemidir. Bu tanımlamadan da anlaşılacağı gibi, düzenleme işlemi mutlaka kağıt üzerinde ve genel kurallarını yanı sıra yayın türünün özelliklerini yansıtan kuralları vardır. Mizanpaj’ın yapılabilmesi için ise; mutlaka, yazı, resim, fotoğraf ve grafik gibi objelere ihtiyaç vardır.
Sayfa tasarımının okur üzerindeki etkisi ile ilgili yapılan araştırmalar;
Basılı malzemelerde kullanılan fotoğrafların ya da haber türlerinin içerik analizi veya okunabilirliği ile ilgili olarak bir çok araştırma yapılmış olmasına karşın sayfa tasarımı ile ilgili olarak pek fazla araştırma yapılmamıştır. Sayfaların biçim yönüyle nasıl olduğu ya da nasıl olması gerektiği, sayfa tasarımının okur üzerindeki etkisi konusunda az da olsa Amerika’da araştırmaların yapıldığını biliyoruz. Bu konu ile ilgili olarak Türkiye’de yapılmış ve sonuç analizleri belirlenmiş bir araştırmaya rastlanmamıştır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde bu konuda yapılan araştırmalardan biri 1974 yılında Click ve Stempel tarafından sadece gazetelerle ilgili olanıdır. Click ve Stempel dört farklı şehirde yaptığı araştırma ile gazete mizanpajının ortaya çıkardığı farklı gazete formatlarına okur tepkisini ölçmeye çalışmışlardır. Bu çalışma için 16 gazetenin ilk sayfaları seçilmiştir. Seçilen bu gazetelerin üçü geleneksel ölçülere ait, diğer üçü ise modern formatlı gazetelerdir. Araştırmaya konu olan; modern formatlı gazeteler altı sütun üzerinde yer alan az sayıda haber ve yatay-düşey konumlama gibi eşit ağırlıklı olarak düzenlenmiş, araştırmaya örnek teşkil eden geleneksel gazeteler ise; ikisi sekiz, biri dokuz sütuna düzenlenmiş, ancak geleneksel formatlı her üç gazetede de fazla sayıda haber yerleştirilmiş olmasına karşın haberlerin yerleşimi düşey konumdadır.
Üzerinde araştırma yapılan farklı yaş gruplarından oluşan deneklere, örnek gazetelerde faktörlerin farklı kullanımı ile ilgili olarak; ilginç, sıkıcı, iyi, kötü, heyecanlı, cesur, korkak, aktif ve pasif diye sıfatlandırılan sorular sorulmuş ve bu sıfatlara 1 ve 10 arasında değerler verilmiş, alınan sonuçlar değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda modern formatlı gazetelerin daha çok ilgi çektiği ve onaylandığı çıkmıştır. Yine bu araştırma sonucuna göre; 40 yaşın üzerindeki denek okurlar çok tutucu olmaları beklenirken modern sayfaları tercih ettikleri görülmüştür.
Geleneksel formatlı gazeteleri tercih edenlerin oranı ise çok gerilerde kalmıştır. Bir başka araştırmada ise James Stanton tarafından yapılmıştır. Stanton, Northwestern Üniversitesi öğrencileri arasında yaptığı araştırmada; öğrencilerin çağdaş veya çok modern stili, geleneksel ya da yarı geleneksel stile tercih ettiklerini ortaya çıkarmıştır. Christine Urban araştırmalarında gazetelerin sayfa tasarımlarını daha iyi yapılmasının özellikle genç okurlar için önemli olduğunu vurgulamıştır. Urban genç okurlar üzerinde yaptığı araştırmada, sıkıcı grafikler, kötü renkler ve kötü renkle baskılar ve haber başlıklarında kullanılan sıkıcı, hareketsiz, monoton yazı stillerinin gazete okumalarında ve okuyacakları gazeteyi seçmelerinde önemli etken olduğu sonucuna varmıştır. Syracuse Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada ise, North Dakota tasarımın değiştirdiği gazetesinin yeni düzenlemesinde bu değişiklikle ilgili olarak okurlarının tepkisini sınamıştır. Vardığı sonuçta; okur için önemli olan ögelerin sayfa düzeni, yazı stili, fotoğrafların ve renklerin kullanımı olduğunu saptamıştır.
Gannette Company, 1978 yılında dört ayrı şehirde 5000 okur üzerinde yaptığı yüz-yüze görüşme sonucunda özetle şunları saptamıştır; - Üretim, paketleme, grafik kullanımı, sayfa düzenleme gazete ve yayın genelinde önemlidir. - Grafik ve sayfa düzeni özellikle genç ve ara-sıra gazete-dergi okuma alışkanlığı olan okurlar için önemlidir. - Okurların önemli bir kısmı, özellikle de genç okurlar gazete dergi üzerinde renkli görüntü istemektedirler. - Metinlerde ve yazılarda kullanılan yazı karakteri ve punto büyüklüğü önemlidir. Varılan sonuçları değerlendirdiğimizde sayfa tasarımının genelde bir yayın için vazgeçilmez unsur olduğunu görürüz. Her ne kadar ülkemizde bu alanda kesin veya yol gösterici, örnek sonuçlara ulaşılan çalışmalar olmasa da beliren bu genel görüşten yola çıkarak, okur üzerinde en etkili, okurun dikkatini en çok çeken unsurların iyi bir sayfa düzeni ve buna bağlı olarak da, haber başlıkları, görsel ögeler; özellikler fotoğraf ve resimler, grafikler, renklerin kullanımı ve özel olarak çerçeve içine alınan yazıların/haberlerin olduğunu söyleyebiliriz.
Sonuç olarak sayfa tasarımı görsel imajın etkili olması ve mesajın ulaşması açısından büyük önem taşır. Sayfa tasarımı ile ilgili olarak yapılan araştırmalarda yayınla ilgili olarak okurun dikkatini en çok çeken ögenin sayfa düzenini yarattığı görsellik olduğunu göstermektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder